‘Er is altijd iets leuk aan een cliënt’
Leonieke Franssen is ergotherapeut bij Lister. Het is haar missie om cliënten die moeite hebben met bepaalde handelingen, zoals opruimen, op weg te helpen. ‘Ik heb altijd een fascinatie gehad voor menselijk gedrag.’
‘Als ik met een cliënt begin en voor het eerst diens dossier lees, denk ik vaak: o help, wat is het ingewikkeld, komt dit nog goed? Wat kan ík hier nog betekenen? Inmiddels ben ik gaan houden van dat gevoel. Ik weet dat ik heel goed ben in analyseren en puzzelen. En ik heb het vertrouwen dat ik samen met de cliënt heus wel ergens uitkom.’
Zelfredzaamheid op hoger niveau
‘Wat een fysiotherapeut doet voor bewegen, doet een ergotherapeut voor handelen. Als je beter wordt in doelgericht handelen gaat het op alle terreinen beter: wonen, werken, studie, vriendschappen. Bij Lister probeer ik de zelfredzaamheid van cliënten op een hoger niveau te krijgen. Waarom ruimt bijvoorbeeld iemand zijn woning niet op? Begeleiders komen er soms niet uit met een cliënt. Die zegt zelf: ik wil het wel, ik kan het ook, ik weet dat het moet, maar ik doe het niet. Zoiets kan echt een groot raadsel zijn. Het is heel lastig om iets te bedenken waardoor de impasse wordt doorbroken. Als begeleiders er niet uitkomen worden ergotherapeuten ingezet. Wij analyseren wat het kernprobleem is en hoe iemand het beste leert, we gaan dingen uitproberen en dan maken we een plan om de cliënt in kleine stapjes naar het einddoel te brengen. Na een poosje halen we het begeleidingsteam er weer bij, zodat die het van ons kan overnemen en de cliënt kan leren om zelf denkstappen te maken.’
Alleen praten over opruimen helpt niet
‘Ik heb altijd een fascinatie gehad voor mensen en gedrag. Met name minder gepast gedrag. Ik vind het heel fijn om die mensen een stukje verder te brengen. Ik had ook psycholoog kunnen worden, maar het mooie van ergotherapie is dat het zo toegepast is. Als een behandelaar 10 uur met je praat over opruimen, kun je dan opruimen? Nee. Als ik 10 uur met je praat over fietsen, kun je dan fietsen? Nee. Je moet vaardigheden leren en oefenen. Ik ben bij uitstek een trainer. Wat iemand van een behandelaar te horen krijgt neem ik mee in het dagelijks leven. Als je je rot voelt, vraag ik de cliënt, wat moet je dan doen van de psycholoog? O ja, naar muziek luisteren. Nou, dan gaan we dat nú even oefenen.’
‘Ik heb ergotherapie gestudeerd en werkte daarna in de eerstelijnszorg, in een verpleeghuis, in de ouderenpsychiatrie en langere tijd in de neuropsychiatrie. Ik ontdekte dat ik heel goed ben in dingen uitdokteren. Als je een grondige analyse maakt, zo merkte ik, dan weet je vaak ook wat je moet doen. Wat kan iemand, wat ‘moet’ iemand, wat wil iemand, waar zit de passie, waar zit de hoop? Ik zoek altijd naar iets dat ik leuk vind aan de cliënt, en dat is er altijd wel. Dat is dan onze connectie. Ik probeer ook te begrijpen waar de moeilijkheid of de ‘pijn’ zit, wat iemand verlangt, wat iemands dromen zijn. Als ik daar in de eerste gesprekken de tijd voor neem mogen we altijd samen op weg, is mijn ervaring. Ik zeg bij aanvang ook altijd dat ik geen snelle oplossingen heb, maar dat ik het wel fijn zou vinden om die samen te gaan zoeken. Bij Lister is er gelukkig alle ruimte om dat te doen, en die ruimte heeft onze doelgroep ook echt nodig. Soms denk ik: er gebeurt helemaal niets. Dan klop ik bij mijn collega’s aan, of bij het team, of bij een behandelaar. Soms zeggen we: we stoppen, want het is niet het juiste moment, of de juiste aanpak. Of we gaan door met een andere aanpak.’
Zelf regie houden over je leven
‘Grote bewondering heb ik voor mensen die ondanks een leven vol tegenslagen toch doorgaan. Daar zit ook wel een deel van mijn liefde voor het vak. Ik heb daar oprecht veel waardering voor. En heel fijn als ik daar wat aan kan bijdragen. Meestal is de verstandhouding na een eerste afspraak oké. En als het niet oké is dan verzin ik wat om het oké te maken. Dan doen we het op een andere manier. Misschien moeten we een spelletje doen, misschien moeten we gaan wandelen of een ijsje halen. Mensen houden altijd zelf regie over hun leven, dat vind ik heel belangrijk. Ik geloof ook niet in het label ongemotiveerd zijn. Dat bestaat niet. Iedereen wil meedoen. Dat Lister er ook zo over denkt spreekt me erg aan. Je ziet dat lang niet overal in de gezondheidszorg. Het is simpel: als ik jou ga dwingen, dan ga je het niet doen. Misschien alleen als ik er ben, en dan doe je het voor mij. Dat is niet de way to go.’
‘Ik heb veel geduld, maar ik zeg liever dat ik heel erg geboeid ben door leerprocessen en de kleine stapjes die cliënten daarin zetten. Ik vind het ook heel fijn om met mensen plezier te hebben, om leuke dingen te doen. Ik vind het fantastisch om te zien dat mensen groeien door iets dat ik heb bedacht. En zo wat meer regie krijgen over hun leven, wat gelukkiger zijn, een beetje voelen welke kant het op kan. Als ik dat voor elkaar krijg, dan denk ik: dit was een goede dag.’
Tekst: Mark Traa
Beeld: Maartje Kuperus
