Haar hele loopbaan werkt Karin Kraaij in de psychiatrie. Nu is ze een van de meest ervaren ggz-specialisten bij Lister. Wat heeft ze zien veranderen, en hoe ingewikkeld is het om mensen met een ernstige psychiatrische kwetsbaarheid te begeleiden?
‘Bij Lister zien we mensen met veel problemen in veel delen van hun leven. Trauma’s, verslaving, psychiatrische ziektebeelden. Hun leven is er vaak volledig door ontwricht geraakt. De problematiek van onze cliënten heb ik steeds zwaarder zien worden. Deels komt dat doordat de samenleving steeds meer van ons vraagt. Niet iedereen kan dat aan. We moeten gewoon erkennen dat een groeiend aantal mensen niet meer kan meedoen in de maatschappij.’
Grenzen bewaken
‘Het vergt heel wat om deze mensen een goede begeleiding te kunnen bieden. Je moet inhoudelijke kennis hebben maar je moet ook goed contact kunnen maken en echt naast iemand kunnen blijven staan. Tegelijk moet je je eigen grenzen bewaken. Cliënten kunnen soms grensoverschrijdend zijn, intimiderend zelfs. Het contact moet absoluut laagdrempelig zijn maar als hulpverlener moet je ook niet meer zorg leveren dan nodig. Soms staat het teruggeven van verantwoordelijkheid juist voorop. Het vraagt veel kennis, ervaring en overleg om te bepalen welke richting je dan kiest als hulpverlener.’
Gevoel van veiligheid
‘Een passende woonplek is enorm belangrijk in je leven. De praktijk leert dat lang niet iedereen zelfstandig kan leven in een wijk. Soms zijn mensen echt té kwetsbaar en is hun leven té ontwricht geraakt. Daarom is er beschermd wonen. De wetenschap dat Lister langere tijd een deel van de regie heeft overgenomen geeft bewoners soms een gevoel van veiligheid. En dat is precies wat deze specifieke bewoner dan nodig heeft. Niet iedereen kan de verantwoordelijkheid van een eigen woning aan, ook niet na vele jaren van zorg. Er zijn mensen die binnen een half jaar als dakloze op straat staan als wij onze zorg zouden moeten afbouwen. Daar ben ik van overtuigd. Ze moeten daarom misschien wel de rest van hun leven beschermd blijven wonen.’
Overlast in de stad
‘Bij Lister voelen we een verplichting om tot het uiterste te gaan om te voorkomen dat mensen op straat belanden. We hebben een hele lange adem. Maar heel soms, bij echt hevig agressief gedrag, zeggen ook wij: tot hier en niet verder. Behandelaren, zoals psychiaters, hebben zich dan soms al teruggetrokken. Die sluiten af als iemand niet binnen een bepaalde zorglijn past of geen hulpvraag richting de ggz heeft. Zo is het zorgsysteem nu eenmaal. Dan zijn wij vaak nog het enige overgebleven lijntje met een cliënt. Als wij dat lijntje zouden doorknippen, zijn we zo iemand kwijt. Dan verliest hij zijn woning en kun je overlast krijgen in de stad. De druk om dat te voorkomen weegt heel zwaar bij ons. Daar heb ik echt weleens wakker van gelegen.’
Onveilig gevoel
‘Doordat cliënten steeds meer en steeds ingewikkelder problemen hebben, maken hulpverleners vaker verbaal geweld en intimiderend gedrag mee. Onze mensen moeten soms in hun eentje een cliënt thuis bezoeken. Dat kan een onveilig gevoel geven. Maar het personeelstekort in de ggz is groot en neemt alleen maar toe. De werkdruk daardoor ook.’
Nieuwe stappen
‘En dat terwijl het vak zo mooi is. Je ziet dat iemand met een passende woning uit de brand wordt geholpen en nieuwe stappen kan zetten in het leven. Dat iemand zich eindelijk veilig voelt in een beschermde woonomgeving. Dat is echt fantastisch om van dichtbij mee te maken. Daar doe ik het voor. Het belang van wonen bij herstel is zó belangrijk. Het zou binnen de ggz veel meer aandacht moeten krijgen. Dat is mijn missie.’
Tekst: Mark Traa
Beeld: Maartje Kuperus
