Opvang Oekraïners door Lister: ‘We hebben samen iets moois neergezet’
6 november 2024
Na 2,5 jaar is er een einde gekomen aan de betrokkenheid van Lister bij de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Projectmanager Debby de Graaff en coördinator Lotte Hoffer kijken er tevreden op terug. ‘Het is echt een achtbaan geweest.’
‘Ik zal nooit vergeten dat een jongeman in militair uniform hier in een rolstoel kwam binnenrijden’, zegt Debby. ‘Hij was een arm en een been verloren aan het front. Genoeg reden om depressief te worden, zou je denken. Maar hij niet. Hij was zo strijdlustig. Wat een bijzondere jongen was dat. Zo ontzettend optimistisch.’ Lotte: ‘Het is de meest positieve persoon die ik heb gekend.’
Debby en Lotte hebben samen met het team Opvang van Lister in totaal zo’n 200 vluchtelingen met raad en daad bijgestaan. Met het dagelijks leven in Nederland, met formulieren en instanties, met het vinden van zorg en werk. Niet omdat het per se mensen waren met een psychiatrische kwetsbaarheid, wat je bij Lister zou verwachten, maar omdat Lister na de Russische invasie van februari 2022 gehoor gaf aan een oproep van de gemeente Utrecht aan grote zorgorganisaties in de stad. Wat kunnen jullie voor vluchtelingen betekenen? Careyn stelde een voormalige covid-afdeling op de bovenste etage van zorgcentrum Rosendael in Overvecht beschikbaar. De gemeente vroeg Lister het sociaal beheer op de afdeling te verzorgen. Het ging allemaal razendsnel. In een snelkookpan van 6 weken moest alles worden voorbereid. Op 19 april 2022 gingen de deuren open.
Overweldigende hulp van buurtbewoners
Debby herinnert zich dat er in het begin alleen nog maar lege kamers waren. ‘Het oogde hier als een ziekenhuis, compleet met hoog-laagbedden. We hebben het huiselijker gemaakt, met een speelkamer, met plantjes, dat soort dingen. Daar zijn we, naast het werven van personeel en vrijwilligers, voor de opening druk mee geweest.’ Intussen was de bereidwilligheid van Utrechters om hulp te bieden in de eerste maanden enorm. ‘Buurtbewoners boden zich aan om met de Oekraïense kinderen activiteiten te gaan doen. Ze kwamen spontaan speelgoed en kleding brengen. Het was echt overweldigend.’ Lotte: ‘Mensen haalden hun zolder leeg en brachten alles hier naartoe.’
Ook aan de onmisbare helpende handen van vrijwilligers was geen gebrek. Debby: ‘Op vacatures kwamen zoveel reacties dat we ze na een week weer moesten sluiten. Mensen wilden ontzettend graag iets doen. Er ontstond een heel divers team met vrijwilligers uit de buurt en opvangmedewerkers uit allerlei landen. Het was een grote pré als ze Oekraïens of Russisch spraken.’ Een van de medewerkers van het eerste uur was Lotte, die binnenkwam als uitzendkracht en uiteindelijk namens Lister het dagelijkse reilen en zeilen op de afdeling coördineerde. Tijdelijk was er zelfs nog een tweede locatie, aan de Piramidedreef.
Gesprekken in de keuken
Uitgangspunt was, geheel volgens de filosofie van Lister, dat bewoners zoveel mogelijk zelf de regie over hun leven zouden houden. Debby: ‘We wilden niet alles uit hun handen nemen. Mensen moesten ook dingen zelf doen. Dat vonden we heel belangrijk. Zo wilden we dat bewoners zelf gingen schoonmaken. En in het begin was er nog catering, maar na enige tijd kwam er een keuken waarin mensen zelfstandig konden koken.’ Een prima zet, zo zou blijken. Lotte: ‘Die keuken bracht mensen echt samen. Daar ontstonden de gesprekken.’
Wat de sfeer ook ten goede kwam: in tegenstelling tot bijvoorbeeld asielzoekers waren de Oekraïners vrij om te werken. En dat deden ze ook graag. Ze kregen hulp bij het schrijven van sollicitatiebrieven en bij het voeren van gesprekken. Debby: ‘Dat heeft het algemene welzijn van mensen echt geholpen. Ze hadden gewoon wat te doen. Mede daardoor waren er ook amper conflicten.’ Lotte: ‘Er zitten nu 38 mensen op de afdeling. Iedereen die kán werken, werkt. Daar is vanaf het begin op ingezet.’
Andersoortige opvang
De opvang van Lister was in vergelijking met andere opvanglocaties echt anders, vertelt Debby. ‘Bij Careyn konden we vanwege de faciliteiten en kleinschaligheid opvang bieden aan mensen met zorg. Vanuit de gemeente werden mensen gematcht met vaak iets extra’s. Mensen met lichamelijke en/of psychische kwetsbaarheden. Mensen die niet goed konden functioneren op grote locaties en daar zorgden voor onrust. Ernstig zieke kinderen en ouderen. Het was met regelmaat een uitdaging maar ook ontzettend mooi om er juist voor deze mensen te zijn. Het team heeft hierin echt iets unieks gedaan.’
Dat er weinig conflicten waren betekent niet dat alles soepeltjes verliep. Bewoners volgden het nieuws uit hun vaderland op de voet. Vaak was dat natuurlijk slecht nieuws. Debby: ‘Er was een dame die te horen kreeg dat haar moeder in Oekraïne was overleden. Ze was net bezig om haar hierheen te halen. Ik zal nooit vergeten hoe ze hier gilde op de gang.’ Lotte: ‘Ik heb hier veel mensen zien huilen, maar zij schreeuwde het echt uit. Dat raakte iedereen.’
Trots op Lister
Het pionierswerk van Lister zit er nu op: de zorg voor de Oekraïners wordt overgedragen aan De Tussenvoorziening. ‘Ik ga de mensen missen’, zegt Lotte, die binnenkort aan de slag gaat als persoonlijk begeleider bij Lister. ‘Ik heb heel intensief contact met ze gehad. We hebben zoveel dingen samen meegemaakt.’ Debby: ‘We hebben met elkaar iets moois neergezet voor deze mensen. Daar zijn we echt trots op. Binnen Lister hoorden we dat ook terug: medewerkers waren er trots op dat we dit als organisatie hebben gedaan. Ik moet zeggen dat iedereen binnen Lister ook bereid was om iets voor ons te doen. Dat geldt ook voor Careyn, die de bewoners bij allerlei activiteiten heeft betrokken.’
De opvang van Oekraïners heeft volgens Debby en Lotte laten zien dat er binnen Lister in korte tijd iets van de grond kan komen, als de urgentie maar wordt gevoeld. ‘Het vraagt wel veel van je’, zegt Debby, die zich nog goed kan herinneren hoe ze in de opstartfase tot ‘s avonds laat bezig was. ‘We hadden 6 weken de tijd en in die periode moest het allemaal gebeuren. In de 2,5 jaar die volgden veranderde de wet- en regelgeving voortdurend. Steeds zaten we met de gemeente en andere partijen om de tafel. Er is enorm veel voorbij gekomen. Het is wel echt een achtbaan geweest. Maar we hebben laten zien dat er bij Lister heel veel kan, als de wil er maar is.’
Tekst: Mark Traa
Beeld: Maartje Kuperus
Het laatste nieuws
Opnamestudio Lister Leerdam: ‘Iedereen is welkom’
Video: Mensen in beweging – het verhaal van Serkan
